Co to jest FAS? – Alkoholowy Zespół Płodowy

co to jest fas

Informacja o ciąży zazwyczaj jest dla młodych rodziców wspaniałą wiadomością. Jednak wiąże się to z wieloma wyrzeczeniami, a kobieta będąca w ciąży, musi szczególnie dbać o swoje zdrowie jak i zdrowie dziecka. Jedną z rzeczy, która ma negatywnych wpływ na zdrowie dziecka, jest alkohol przyjmowany przez matkę. Dowiedz się, czym jest Alkoholowy Zespół Płodowy i jak wpływa na rozwój dziecka.

Co to jest FAS i dlaczego ważne jest odstawienie alkoholu gdy spodziewamy się dziecka?

Zespół FAS (z ang. fetal alcohol syndrome) to płodowy zespół chorobowy, który jest skutkiem przyjmowania przez matkę alkoholu. Spożywany przez nią alkohol przenika przez łożysko i wnika do organizmu dziecka, które nie ma jeszcze wykształconych mechanizmów pozwalających na jego zmetabolizowanie. W organizmie dziecka alkohol szybko osiąga takie samo stężenie jak we w krwi matki, powodując nieodwracalne uszkodzenia w mózgu.

Wpływ alkoholu na płód – czym jest FAS

Wpływ alkoholu spożywanego przez kobietę w ciąży na rozwijające się dziecko jest bardzo poważny i może prowadzić do różnorodnych uszkodzeń płodu, zależnych między innymi od momentu ciąży, w którym dochodzi do ekspozycji na tę substancję. W poszczególnych trymestrach skutki działania alkoholu mogą się różnić, ponieważ każdy etap życia płodowego charakteryzuje się inną intensywnością rozwoju poszczególnych narządów i układów.

Pierwszy trymestr to okres szczególnie krytyczny, ponieważ wówczas kształtują się podstawowe struktury organizmu dziecka. Spożywanie alkoholu w tym czasie może prowadzić do poważnych zaburzeń w rozwoju mózgu oraz zakłóceń w procesie podziału komórek. Często obserwuje się także deformacje w obrębie twarzy, takie jak nieprawidłowości dotyczące ust, nosa, oczu, uszu, zębów, a także szczęki, żuchwy czy podniebienia. Dodatkowo możliwe są wady innych struktur anatomicznych – na przykład kończyn górnych i dolnych, serca, wątroby czy ośrodkowego układu nerwowego. W pierwszych tygodniach ciąży działanie alkoholu może być tak silne, że prowadzi do zatrzymania rozwoju zarodka i poronienia.

W drugim trymestrze spożywanie alkoholu nadal stanowi poważne zagrożenie. Wpływa nie tylko na rozwój mózgu, ale również zakłóca dojrzewanie innych tkanek i narządów, w tym mięśni, kości, skóry oraz gruczołów. Alkohol w tym okresie również zwiększa ryzyko poronienia.

W trzecim trymestrze największe szkody dotyczą rozwoju mózgu i funkcjonowania poznawczego dziecka. Alkohol może zakłócać procesy, które odpowiadają za logiczne myślenie, koncentrację, rozwój pamięci i innych zdolności umysłowych. U dziecka mogą wystąpić trudności w myśleniu przyczynowo-skutkowym, obniżony poziom inteligencji czy problemy z uwagą i zachowaniem. Dodatkowo wzrasta ryzyko wcześniejszego porodu.

Objawy zespołu FAS u dzieci i jego leczenie

Zespół FAS szczególnie uwydatnia się w wyglądzie zewnętrznym dziecka. Jednak jego objawy dotyczą również problemów z organami wewnętrznymi lub upośledzenia umysłowego. Do objawów zespołu FAS zaliczamy:

  • opóźniony wzrost w okresie prenatalnym i poporodowym,
  • szczególna budowa twarzy: niewielkie oczy, zadarty nos, mniejsza warga górna,
  • zdeformowane kończyny oraz stawy,
  • mniejszy niż normalnie rozmiar mózgu
  • problemy kardiologiczne, z nerkami, wzrokiem i słuchem.

Objawy FAS – czy można odwrócić wpływ alkoholu?

Niestety, objawy zespołu FAS w większości przypadków są nieodwracalne i zostają na całe życie. Jednak wczesne ich wykrycie i działanie może pomóc w złagodzeniu tych skutków i zapobiec wtórnym niepełnosprawnościom. Szybkie wykrycie i zdiagnozowanie zespołu FAS może pozwolić dziecku na prowadzenie w miarę normalnego życia, w którym nie będzie odstępowało od rówieśników.

Czy istnieje bezpieczna ilość alkoholu, jaką można wypić w ciąży?

Na to często zadawane pytanie jest tylko jedna odpowiedź. Nie ma bezpiecznej ilości alkoholu, którą można wypić, będąc w ciąży. Należy pamiętać, że organizm dziecka jest jeszcze nie w pełni rozwinięty i nawet niewielka ilości toksycznego alkoholu negatywnie wpłynie na jego rozwój.

Dlaczego warto wybrać Terapię Nałęczów w walce z alkoholizmem?

Nadużywanie alkoholu w ciąży niesie ogromne ryzyko dla zdrowia dziecka, prowadząc m.in. do rozwoju FAS – Alkoholowego Zespołu Płodowego. W Ośrodku Leczenia Uzależnień Terapia Nałęczów otrzymasz profesjonalne wsparcie w walce z alkoholizmem, aby chronić siebie i swoje dziecko przed poważnymi konsekwencjami. Dzięki specjalistycznej opiece i skutecznym metodom terapii możesz zrobić pierwszy krok ku trzeźwości i bezpiecznej przyszłości.

Płodowy zespół alkoholowy a uzależnienie matki od alkoholu

Największy problem pojawia się wówczas kiedy przyszła matka dziecka ma problemy z alkoholem i jest od niego uzależniona. Jeśli występuje taki problem, warto działać zawczasu i udać się na terapię odwykową. Dobrym pomysłem będzie skorzystanie z oferty terapii indywidualnej, która znajdziesz na naszej stronie. 

FAQ – najczęściej zadawane pytania

1. Co to jest FAS i jak wpływa na rozwój dziecka?
FAS (Fetal Alcohol Syndrome) to najcięższa postać zaburzeń wynikających z działania alkoholu w czasie ciąży. Jest to zespół zaburzeń rozwojowych, który obejmuje zarówno zmiany fizyczne (np. krótkie szpary powiekowe, nisko osadzone uszy, wąska rynienka podnosowa), jak i objawy neurologiczne – np. opóźnienie rozwoju, trudności z pamięcią, zaburzenia zachowania i problemy z nauką. Spożywany przez matkę etanol przenika do krwi płodu, powodując trwałe uszkodzenia.
FASD (Fetal Alcohol Spectrum Disorders) to pojęcie szersze niż FAS i odnosi się do całego spektrum zaburzeń wynikających z ekspozycji płodu na alkohol w czasie ciąży. Obejmuje ono różne postaci uszkodzeń – od pełnoobjawowego dziecka z FAS, po łagodniejsze formy, gdzie mogą występować np. tylko neurologiczne lub zachowaniowe deficyty bez charakterystycznych cech twarzy.
Alkohol w trakcie ciąży jest silnym teratogenem – substancją uszkadzającą rozwój płodu. Nawet niewielka ilość alkoholu w okresie ciąży może powodować trwałe zmiany w strukturze i funkcjonowaniu mózgu dziecka. Ponieważ płód nie potrafi efektywnie metabolizować alkoholu, stężenie etanolu we krwi płodu może być równie wysokie jak u matki, co skutkuje obumarciem komórek nerwowych i trwałymi zaburzeniami rozwojowymi.
Nie. Badania jednoznacznie wskazują, że nie istnieje bezpieczna ilość alkoholu w czasie ciąży. Nawet jednorazowe wypicie niewielkiej ilości może wpłynąć na rozwojowy proces dziecka. Etanol oddziałuje na komórki płodu w każdym trymestrze i może wywołać uszkodzenia bez względu na moment spożycia.
Leczenie FAS nie polega na usunięciu przyczyny – ponieważ uszkodzenia są trwałe – lecz na łagodzeniu objawów i zapobieganiu wtórnym niepełnosprawnościom. Wczesna interwencja (np. terapia logopedyczna, psychologiczna, edukacyjna), indywidualny plan edukacyjny oraz wsparcie rodziny mogą znacząco poprawić jakość życia dziecka z FAS.
Leczenie FAS nie polega na usunięciu przyczyny – ponieważ uszkodzenia są trwałe – lecz na łagodzeniu objawów i zapobieganiu wtórnym niepełnosprawnościom. Wczesna interwencja (np. terapia logopedyczna, psychologiczna, edukacyjna), indywidualny plan edukacyjny oraz wsparcie rodziny mogą znacząco poprawić jakość życia dziecka z FAS.
Objawy FASD mogą być zauważalne już w okresie niemowlęcym (np. problemy z ssaniem, napięciem mięśniowym), jednak pełna diagnoza często możliwa jest dopiero w wieku przedszkolnym lub szkolnym, gdy ujawniają się zaburzenia zachowania i trudności rozwojowe. W przypadku podejrzeń warto skonsultować się z pediatrą, neurologiem dziecięcym lub ośrodkiem diagnozy FAS/FASD.
Jeśli doszło do spożycia alkoholu w czasie ciąży, najważniejsze to jak najszybciej go odstawić i skonsultować się z lekarzem prowadzącym. W przypadku kobiet uzależnionych – kluczowa jest szybka pomoc i rozpoczęcie leczenia, np. terapii uzależnień. Wczesna interwencja może ograniczyć ryzyko poważnych uszkodzeń.

Zobacz także: