Długotrwałe i nadmierne spożycie alkoholu może prowadzić do wielu poważnych schorzeń. Jednym z nich jest otępienie alkoholowe lub inaczej demencja alkoholowa. To przewlekłe schorzenie może znacząco utrudnić życie chorym. Jego pierwszym i głównym objawem jest m.in. problem z zapamiętywaniem. W większości może dotyczyć głównie osób starszych, po 60 roku życia. Czym jest otępienie alkoholowe i czy można je wyleczyć? Dowiedz się, skąd się bierze zespół otępienny alkoholowy i jakie są jego objawy.
Czym jest zespół otępienny alkoholowy?
Proces otępienny to bardzo poważne schorzenie, które jest efektem nadmiernego spożywania alkoholu. Choroba ta, może przypominać inne zaburzenia np. choroba Alzheimera. Zaburza ona procesy poznawcze i myślowe chorego. Jest to choroba, która postępuje z czasem. Coraz dłuższe i większe spożycie alkoholu pogłębia jej objawy. Jednak w przeciwieństwie do np. Alzheimera jest ona przynajmniej częściowo odwracalna.
Nadużywanie alkoholu jest dla organizmu bardzo niekorzystne. Toksyczne wpływy etanolu są potwierdzone wieloma badaniami. Jedna ze sfer, którą atakuje on najbardziej, jest ośrodkowy układ nerwowy. Wszystkie negatywne czynniki działające na organizm alkoholika takie jak brak substancji odżywczych (witamin i minerałów), alkohol, urazy głowy mogą wpływać na zanik kory mózgowej (np. istoty szarej). Dzieje się tak prawie u 70% uzależnionych od alkoholu.
Inne rodzaje otępienia
Otępienie nie zawsze wynika z jednej przyczyny – istnieje wiele rodzajów tej choroby, zależnych od lokalizacji uszkodzeń w mózgu oraz podłoża ich powstania. Do najczęstszych należy otępienie czołowo-skroniowe, które dotyka głównie osoby młodsze i objawia się przede wszystkim zmianami w osobowości i zachowaniu – dominują tu silne zaburzenia zachowania, utrata empatii i trudności w komunikacji (często występuje afazja).
Innym typem jest otępienie naczyniopochodny, rozwijające się na skutek niedokrwienia mózgu, zazwyczaj u osób z nadciśnieniem lub po udarach. Występują też otępienia związane z chorobą Parkinsona, gdzie objawy ruchowe (sztywność, drżenie) łączą się z zaburzeniami poznawczymi. Nie można również pominąć otępienia z ciałami Lewy’ego, w którym obserwuje się m.in. omamy wzrokowe i objawy parkinsonizmu – wynikające z obecności specyficznych białek w postaci ciał Lewy’ego w mózgu.
Zespoły otępienne – objawy otępienia i demencji alkoholowej
Jak wspomnieliśmy, alkohol atakuje istotę szarą. Jest to element naszego układu nerwowego, który odpowiada przede wszystkim za planowanie, pamięć, emocje, funkcje intelektualne, kontrolę impulsów, procesy myślowe i wiele innych. Zanikanie tej części mózgu to duży problem, który niesie za sobą poważne skutki. Objawy demencji alkoholowej to upośledzeniem wymienionych wyżej funkcji.
Początkiem problemów są zazwyczaj zaniki pamięci, przede wszystkim tej krótkotrwałej, problemy z planowaniem czy liczeniem. Z biegiem czasu osoba z zaburzeniami zaczyna mieć problemy z radzeniem sobie w codziennym życiu. Pojawiają się również zaburzenia funkcji poznawczych i charakterystyczne dla choroby alkoholowej zmiany osobowości.
Kolejnym objawem, który pojawia się przy tej chorobie, jest problem z radzeniem sobie z własnymi emocjami. Pojawia się drażliwość i wybuchowość. Gdy poważne symptomy pojawią się nagle, a wśród nich będą zaburzenia orientacji oraz czasu wymagają natychmiastowej wizyty w szpitalu.
Jak rozpoznać chorobę?
Rozpoznanie otępienia opiera się na kompleksowej ocenie klinicznej, obejmującej zarówno testy neuropsychologiczne, jak i analizę objawów zgłaszanych przez pacjenta oraz jego rodzinę. Wczesne sygnały mogą być subtelne – problemy z pamięcią, zmniejszone rozumienie sytuacji, trudności w uczeniu się nowych informacji czy dezorientacja w czasie. Dodatkowo mogą pojawiać się zaburzenia zachowania, takie jak drażliwość, agresja lub wycofanie społeczne.
W zależności od typu otępienia, objawy mogą różnić się znacząco – w przypadku otępienia czołowo-skroniowego dominują zmiany osobowości, w naczyniopochodnym zauważalne są objawy ogniskowe po udarach, a w otępieniu z ciałami Lewy’ego występują halucynacje oraz objawy charakterystyczne dla choroby Parkinsona. W diagnostyce pomocne są także badania obrazowe, które pozwalają zidentyfikować zmiany korowe i podkorowe w strukturach mózgu.
Czy można leczyć otępienie alkoholowe?
Leczenie otępienia alkoholowego jest jak najbardziej możliwe, chodź odwrócenie skutków choroby, może być trudne. Ciągłe picie alkoholu na pewno nie jest sprzymierzeńcem w tej sytuacji. Możliwe jest zastopowanie choroby poprzez utrzymywanie trzeźwości. Odstawienie alkoholu to pierwszy krok, który pomoże rozpocząć procesy naprawcze uszkodzonego mózgu. W takiej sytuacji podstawowym krokiem powinno być wizyta w ośrodku leczenia uzależnień. Jedynie kompleksowa terapia uzależnień, jest w stanie pomóc wyjść choremu z alkoholizmu. Przed rozpoczęciem leczenia należy przeprowadzić diagnozę oraz m.in. tomografię komputerową, aby poznać problem. Drugim etapem powinno być przyjmowanie witamin z grupy B oraz minerałów, które wspomogą regenerację uszkodzonych komórek mózgu.Jeśli szukasz pomocy z chorobą alkoholową, sprawdź nasz Ośrodek terapii uzależnień. Możesz skorzystać z bezpłatnej porady telefonicznej lub napisać do nas na Facebooku. Oferujemy terapię grupową jak i indywidualną.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Czym właściwie jest otępienie?
Otępienie jest zespołem objawów zaburzeń procesów poznawczych, który prowadzi do pogorszenia sprawności umysłowej i funkcjonowania osoby chorej. Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia, otępienie jest zespołem objawów zaburzeń obejmujących – oprócz zaburzeń pamięci – deficyty co najmniej dwóch z następujących funkcji: języka, doboru słów, orientacji, zdolności do rozwiązywania problemów, planowania czy wyższych funkcji korowych.
Jakie są objawy zespołu otępiennego alkoholowego?
Objawy zespołu otępiennego alkoholowego obejmują m.in. zaburzenia pamięci, trudności w koncentracji, pogorszenie funkcjonowania społecznego, dezorientację, a także zmiany osobowości. Chory może mieć problem z ubieraniem się, spożywaniem posiłków czy realizacją codziennych czynności. Często pojawiają się również zaburzenia emocjonalne, takie jak drażliwość, lęk czy apatia.
Czy otępienie alkoholowe to to samo co choroba Alzheimera?
Nie. Chociaż objawy mogą być podobne, otępienie alkoholowe i typ Alzheimera to dwa różne schorzenia. Otępienie spowodowane alkoholem ma zazwyczaj szybszy przebieg, ale w odróżnieniu od choroby Alzheimera może być częściowo odwracalne po zaprzestaniu picia i wdrożeniu leczenia. Otępienie dotyczy wielu osób w podeszłym wieku, ale demencja alkoholowa może występować także wcześniej.
Czy otępienie występuje tylko u osób starszych?
Nie zawsze, chociaż rzeczywiście częściej dotyka osoby po 65 roku życia. Naturalny proces starzenia wpływa na mózg, jednak otępienie jest zespołem objawów, który znacznie wykracza poza zwykłe spowolnienie funkcji umysłowych i zdolności do uczenia się. Może wystąpić także wcześniej, np. w wyniku uzależnienia od alkoholu, urazów czy innych chorób mózgu.
Czym różni się demencja alkoholowa od otępienia rzekomego?
Otępienie rzekome to stan, który może przypominać prawdziwe otępienie, ale jest spowodowany np. depresją, reakcjami emocjonalnymi lub lekami – i może być całkowicie odwracalny. Z kolei demencja alkoholowa, znana również jako demencja Korsakowa, to konsekwencja uszkodzenia mózgu przez długotrwałe spożywanie alkoholu i niedobory witamin, szczególnie tiaminy.
Jak klasyfikowane jest otępienie według ICD-10?
W klasyfikacji ICD-10 (Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób), otępienie występuje pod kodem F00–F03, z dalszymi podtypami w zależności od etiologii, np. F10.6 dla zespołu otępiennego spowodowanego alkoholem. Klasyfikacja ta pomaga lekarzom w prawidłowym rozpoznaniu i dokumentacji choroby.
Jak wygląda obraz kliniczny otępienia alkoholowego?
Obraz kliniczny może być różny w zależności od stadium i długości trwania choroby. W początkowych etapach pojawiają się łagodne zaburzenia poznawcze, problemy z zapamiętywaniem, orientacją w miejscu i czasie oraz wykonywaniem zadań wymagających skupienia. W miarę postępu mogą dołączać się deficyty co najmniej dwóch funkcji poznawczych oraz problemy z wykonywaniem czynności dnia codziennego.
Kiedy zgłosić się do lekarza?
Jeśli zauważysz u siebie lub bliskiej osoby problem z utrzymaniem kontaktu, pogorszenie pamięci, trudność w doborze słów, wycofanie, drażliwość lub zmianę zachowania – nie czekaj. Warto udać się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, który może skierować na dalsze badania, np. obrazowe czy neuropsychologiczne. Im wcześniej wykryte zostaną objawy wywołane otępieniem, tym większa szansa na ich spowolnienie lub częściową poprawę.
